Talebanët pretendojnë se kultivimi i bimës së opiumit u ndal dhe rrjedha e drogave ilegale u ndal kur grupi ishte në pushtet për herë të fundit në Afganistan. Por megjithëse pati një rënie të mprehtë në vitin 2001, kur ishte nën kontrollin e fundit të tyre, kultivimi i opiumit në zonat e mbajtura nga talebanët është rritur në vitet pasuese.
Sa opium prodhohet në Afganistan? Bimët e opiumit mund të rafinohen për të formuar bazën për disa droga shumë të varura, përfshirë heroinën. Afganistani është prodhuesi më i madh në botë i opiumit, sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Droga dhe Krim (UNODC).
Madje korrja në vend e opiumit përbën më shumë se 80% të furnizimit botëror. Në vitin 2018, UNODC vlerësoi se prodhimi i opiumit kontribuoi deri në 11% të ekonomisë së vendit.
Çfarë kanë thënë talebanët se do të bëjnë në lidhje me opiumin? Pasi talebanët morën kontrollin e Afganistanit, zëdhënësi Zabihullah Mujahid tha: “Kur ishim në pushtet më parë nuk kishte prodhim droge”. Ai tha “ne do ta çojmë sërish në zero kultivimin e opiumit” dhe se nuk do të ketë kontrabandë.
Cili është “rekordi” i talebanëve? Në fillim, kultivimi i “lulekuqes” së opiumit u rrit ndjeshëm nën sundimin taleban, nga rreth 41,000 hektarë në 1998, në më shumë se 64,000 në 2000, sipas Departamentit të Shtetit të SHBA.
Kjo ishte kryesisht në provincën Helmand të kontrolluar nga talebanët, e cila përbënte 39% të prodhimit të opiumit të paligjshëm në botë. Por në korrik 2000, talebanët ndaluan kultivimin e opiumit në zonat që ata kontrollonin.
Dhe një raport i OKB -së në maj 2001 “vuri re suksesin e përgjithshëm të ndalimit në eliminimin e kultivimit të lulekuqes në zonat e kontrolluara nga talebanët”. Pas ndalimit të talebanëve për kultivimin e opiumit, pati një rënie të dukshme në kapjen e opiumit dhe heroinës në nivel global në 2001 dhe 2002.
Megjithatë, gjërat kanë ndryshuar që atëherë. Megjithëse ka pasur kultivim në rajonet e kontrolluara deri vonë nga ish-qeveria, shumica e kultivimit të lulekuqes është përqendruar në zonat e mbajtura nga talebanët. Për shembull, provincat Helmand dhe Kandahar në Afganistanin jugor kishin tokën më të madhe të përdorur për kultivimin e lulekuqes në vitin 2018 kur kontrolloheshin nga talebanët.
Si fitojnë talebanët nga “lulekuqet”? Sipas shkrimit të bbc, përcjell Telegrafi, bujqësia e opiumit është një burim kryesor punësimi në Afganistan, dhe në vitin 2019 korrja e opiumit siguroi pothuajse 120,000 vende pune, sipas sondazhit të opiumit të UNODC në Afganistan.
Talebanët përfitojnë përmes taksave mbi prodhimin e opiumit dhe indirekt përmes përpunimit dhe trafikimit, thotë Departamenti Amerikan i Shtetit. Një taksë kultivimi prej 10% mblidhet nga fermerët e opiumit. Taksat mblidhen gjithashtu nga laboratorët që konvertojnë opiumin në heroinë, si dhe tregtarët që kontrabandojnë drogë të paligjshme.
Kështu, vlerësimet e pjesës vjetore të talebanëve në ekonominë e drogës së paligjshme shkojnë nga 100 në 400 milionë dollarë. Ndërkohë thuhet se droga ilegale përbën deri në 60% të të ardhurave vjetore të talebanëve, sipas mbikëqyrësit amerikan, Inspektorit të Përgjithshëm Special për Rindërtimin Afgan (Sigar).
Ku përfundojnë drogat? Siç shkruan më tej BBC, heroina e bërë nga opiumi i rritur në Afganistan përbën 95% të tregut në Evropë.
Megjithatë, vetëm 1% e furnizimit amerikan me heroinë vjen nga Afganistani, sipas Agjencisë Amerikane të Luftës kundër Drogës. Shumica vijnë nga Meksika.Midis 2017 dhe 2020, më shumë se 90% e opioideve u transportuan përmes transportit rrugor.
Por kohët e fundit ka pasur një rritje të konfiskimeve në det, në rrugët midis Oqeanit Indian dhe Evropës. Edhe pse ka pasur luhatje, prodhimi i opiumit dhe konfiskimet e lidhura me opiumin kanë treguar një prirje rritëse gjatë dy dekadave të fundit, në përputhje me kultivimin e lulekuqes në Afganistan.
Sidoqoftë, vlerësohet se konfiskimet dhe arrestimet e drogës kanë pasur ndikim minimal në kultivimin e lulëkuqes së opiumit në vend, sipas Sigar. Kjo pasi që konfiskimet e opiumit që nga viti 2008 ishin ekuivalente me vetëm 8% të opiumit të prodhuar nga vendi vetëm në vitin 2019./BW
