Më 27 nëntor, forcat rebele të udhëhequra nga grupi islamik sunit Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) nisën një ofensivë të befasishme në veri të Sirisë. Duke përfituar nga forcat jofunksionale të regjimit të diktatorit sirian Bashar al-Assad, Ushtria Arabe Siriane (SAA), dhe preokupimi i Rusisë me luftën e vështirë në Ukrainë, por edhe humbjen e Hezbollahut në përplasjen me Izraelin dhe situatën mbrojtëse në të cilin sponsori i grupit militant shiit libanez, Irani, HTS e gjeti veten dhe aleatët e tij të mbështetur nga Turqia bënë një avancim të shpejtë rrufe në jug dhe së shpejti çliruan qytetin e Aleppos nga forcat ushtarake të Asadit dhe aleatët rusë të regjimit. Qyteti i Hamës ra të enjten dhe HTS tani mund të fillojë të ushtrojë presion mbi territorin periferik të mbajtur nga forcat e regjimit sirian midis vijës së frontit dhe bregdetit të Mesdheut, rreth 65 kilometra në perëndim. Pjesa e dalë mbulon të gjithë bregdetin e Sirisë dhe baza e vetme e marinës ruse në Detin Mesdhe ndodhet atje, në qytetin port të Tartus, siç shkruan komentatori i rregullt i Forbes, David Ax në një artikull për konservatorin britanik “The Telegraph”.
Lidhja me Sirinë
Rusët, thotë ai, e dinë që Tartus është në telashe. Më 3 dhjetor, imazhet komerciale satelitore zbuluan se të gjitha luftanijet kryesore ruse të njohura se operonin nga Tartus, tre fregata raketash, një nëndetëse sulmi me naftë elektrike dhe dy anije mbështetëse të armatosura lehtë, ishin nisur nga tre doke kryesore në port dhe lundruan për në Mesdhe. Është e mundur që lufta në Ukrainë t’i kushtojë Marinës Ruse një oqean të tërë dhe shumë ndikim. Bashkimi Sovjetik, dhe më vonë Rusia, mbajtën një prani në Tartus që nga vitet 1970, por ishte kryesisht një prani simbolike në dy dekadat midis rënies së Bashkimit Sovjetik në 1991 dhe fillimit të luftës civile siriane në 2011.
Pika kyçe në Mesdhe
Lufta civile ndryshoi gjithçka. Duke ndjerë një mundësi, Kremlini rriti mbështetjen për regjimin e luftuar të Asadit, duke dërguar fillimisht anije plot me municion në Tartus. Në vitin 2015, forcat ushtarake ruse mbërritën gjithashtu dhe ndihmuan ushtrinë e Asadit të luftonte kundër. Vija e frontit u stabilizua rreth vitit 2018, me HTS që mbeti e shtrydhur në territorin rural në veri rreth Idlib. Forcat rebele turke, kurde dhe siriane, të mbështetura nga SHBA, mbanin pjesë të Sirisë veriore, lindore dhe jugore. Kremlini fitoi kështu shpërblimin e tij për shpëtimin e Assadit. Në vitin 2017, Rusia nënshkroi një marrëveshje 49-vjeçare që i dha asaj akses më të gjerë në Tartus. Kur marina ruse po forconte flotën e saj të Detit të Zi përpara një sulmi në Ukrainë në shkurt 2022, anijet e nevojshme u nisën nga Tartus. Dhe pasi Turqia mbylli ngushticën e Bosforit për anijet luftarake të huaja, duke prerë Detin e Zi, Tartus mbeti e vetmja bazë detare e Rusisë për operacionet në Mesdhe.
Dilema e Rusisë
Sot shumica e këtyre anijeve janë ndryshkur dhe industria ruse e ndërtimit të anijeve po mbytet nën sanksionet perëndimore dhe nuk mund t’i zëvendësojë ato. Flota ruse po bëhet gjithnjë e më shumë një flotë bregdetare që mbështetet në bazat bregdetare të afërta për t’u furnizuar me karburant, ushqim dhe armë. Prandaj, humbja e Tartusit do të ishte katastrofike për projeksionin e fuqisë ruse në Evropën Jugore dhe Afrikën e Veriut. Realisht, pohon autori, e vetmja mënyrë që Kremlini të zëvendësojë infrastrukturën jetike bregdetare në Tartus është të rifitojë aksesin në Mesdhe nëpërmjet Bosforit. Por nuk ka pothuajse asnjë shans që kjo të ndodhë për sa kohë që lufta në Ukrainë vazhdon. Udhëheqësi rus Vladimir Putin së shpejti mund të përballet me një zgjedhje fatkeqe – të vazhdojë të luftojë në Ukrainë, por të humbasë ndikimin në rajonin e Mesdheut, ose të kërkojë paqen në Ukrainë dhe të hapë hyrjen nga Deti i Zi në Mesdhe. Është gjithmonë e mundur që ofensiva e HTS do të humbasë avullin dhe që MSA do të mbajë pjesën e spikatur bregdetare, në këtë rast Tartus duhet të jetë i sigurt, të paktën tani për tani, por kushtet që çuan në kërcënimin ndaj bazës ruse do të mbeten të jetë atje.
