Shkruan Qamil Gjyrezi
Sot në Universitetin e arteve në Tiranë zhvillohet një koncert i titulluar: ‘In memoriam’, me pjesmarrjen e studentëve dhe pedagogëve në kujtim të kontributit pedagogjik dhe artistik të Profesor Ibrahim Madhi. Figura shumëdimensionale e violinistit dhe pedagogut Ibrahim Madhi është trajtuar në dimensionin muzikologjik, historik e pedagogjik. Ibrahim Madhi lindi më 25 nëntor të vitit 1945. Ai është një ndër figurat më të rëndësishme të muzikës dhe artit të interpretimit shqiptar. Ibrahim Madhi eshte njohur për formimin dhe muzikalitetin e tij madhështor. Muzikanti i shquar ka dhënë një kontribut të çmuar në formatimin e shkollës kombëtare të interpretimit muzikor. Për meritat dhe kontributin e tij të veçantë, ai gëzon titullin më të lartë të artit në Shqipëri: “Artist i Popullit”. Fillimet e aktivitetit të tij pedagogjik i përkasin vitit 1962, më parë si mësues i klasës së violinës në Liceun Artistik “J. Misja” dhe më pas, në 1965, prane I.L.Arteve. Për më shumë se 40-vjet karrierë pedagogjike, ai ka pregatitur breza të tërë violinistësh e muzikantësh të spikatur. Në fillim të viteve 80-të, vite kur kam studjuar në institutin e arteve profesor Ibrahim Madhi ka qenë rektor i ish-institutit të arteve, sot universiteti i arteve në Tiranë. Në vitin 1974 Ibrahim Madhi emërohet pedagog në Institutin e Lartë të Arteve dhe në vitin 1978 emërohet drejtor i këtij Instituti. Në këtë periudhë Profesor Madhi, ka luajtur një rrol të madh për rritjen e nivelit artistik në degën e muzikës, arteve figurative dhe artit skenik.
Në shkrimin tim do ta trajtoj figuren e profesor Ibrahim Madhi, në dimensionin semiotik dhe si mendimtar të madh të artit muzikor shqiptar. Mendimi ka një rrol të madh për krijimin dhe interpretimin e artit muzikor.
“Mendimi muzikor” i referohet ideve, strukturave dhe proçeseve që qëndrojnë pas muzikës, duke përfshirë gjithçka, nga një motiv i shkurtër melodik deri te një strukturë komplekse kompozicionale. Mund të kuptohet si ekuivalenti i gjuhës ose mendimit muzikor, shpesh i përshkruar si “të menduarit me tinguj”. Koncepti zbatohet si për krijimin ashtu edhe për përceptimin e muzikës, duke përfshirë procesin krijues, përgjigjen emocionale dhe njohëse ndaj tingullit, si dhe strukturën themelore të melodive, ritmeve dhe harmonive.
Ibrahim Madhi zë një vend të veçantë në historinë e muzikës shqiptare jo vetëm si virtuoz i violinës, por edhe si një mendimtar dhe formues i gjeneratave të tëra të interpretimit instrumental. Qasja e tij ndaj muzikës e kthen veprimtarinë e tij në një sistem shenjash, ku çdo element, tingulli, gjesti, frazimi, heshtja, dinamika, ka një kuptim më të thellë se thjesht përmasat akustike.
1. Violina si shenjë identitare e Ibrahim Madhit.
Në semiotiken e tij, violina nuk është thjesht instrument, por:
-shenja e traditës klasike europiane, e cila hyri në kulturën shqiptare përmes shkollimit të tij;
-shenja e ndjeshmërisë shqiptare, që Madhi e sillte në çdo interpretim me nivele të pasura emocionale;
-shenja e qytetërimit dhe formimit intelektual, pasi për të muzika ishte mënyrë e të menduarit, jo vetëm mënyrë e të luajturit. Ibrahim Madhi, krijoi një identitet të ri: violinisti shqiptar modern, i aftë të sintetizojë perëndimin akademik me shpirtin lokal.
2. Semiologjia e tingullit të Ibrahim Madhit
Tek Madhi, tingulli ka funksion shprehës dhe epistemologjik:
-Tingulli i ngrohtë → shenjë e humanizmit dhe afërsisë me publikun.
-Vibrato i matur dhe inteligjent → shenjë e kontrollit emocional dhe reflektimit filozofik.
-Fraza të gjata, të përfunduara qartë → shenjë e mendimit të thellë dhe e logjikës muzikore.
-Dinamika me nuanca → shenjë e një bote estetike që kërkon jo vetëm të dëgjohet, por edhe të kuptohet. Madhi krijon “diskursin e violinës”, ku tingulli i instrumentit flet me sintaksën dhe gramatikën e vet artistike.
3. Iktiosemiotika e gjestit interpretativ
Gjestet e Ibrahim Madhit nuk ishin rastësore, por mbartnin kuptime të veçanta:
-Gesti i prerë i harkut → shenjë e vendosmërisë intelektuale.
-Pozicionimi i trupit drejt publikut → shenjë komunikimi dhe transparence artistike.
-Rritmi i kontrolluar i lëvizjes → shenjë e një estetike të brendshme filozofike.
Në këtë këndvështrim, ai bëhet jo vetëm interpretues, por komunikues i një filozofie të tërë muzikore.
4. Semiologjia e interpretimit të trashëgimisë shqiptare
Ndryshe nga virtuozët që qëndrojnë të kufizuar në repertorin europian, Madhi i dha violinës shqiptare:
-shenjat e melosit vendor,
-intonacionin e këngës qytetare dhe motiveve popullore,
-rritmin e valleve dhe këngëve tradicionale,
-“koloritin e zërit shqiptar”, të cilin e ndërtoi përmes transformimit të materialit folklorik në gjuhë klasike. Ai e ngriti traditën muzikore shqiptare në nivel interpretimi europian, duke i dhënë violinës shqiptare dinjitet semiotik dhe estetik.
5. Ibrahim Madhi si mendimtar i muzikës
Përtej virtuozitetit, Madhi ishte mendimtar i madh i artit, sepse:
-konceptonte muzikën si formë mendimi dhe komunikimi simbolik,
-e shihte interpretimin si akt filozofik, jo vetëm teknik,
-ndikoi në formimin e një shkolle shqiptare të violinës, që vazhdon sot,
-krijoi diskursin e tij pedagogjik ku çdo notë ishte shenja e një ideje. Për Madhin, muzikanti nuk duhet të jetë thjesht ekzekutues, por ndërtues domethëniesh.
Ai i mësoi brezat e rinj se: “Mjeshtëria e vërtetë fillon atje ku tingulli bëhet mendim.” Kjo e bën atë një nga figurat më të rëndësishme të muzikës shqiptare moderne.
6. Konkluzion: ‘Semioticus Albanicus’.
Si përfundim, ai nuk është vetëm emër i madh i violinës, por një mendimtar i sistemit të shenjave muzikore, një “semiotik i heshtur” që foli përmes tingujve.
Në analizën përfundimtare, semiotika e Ibrahim Madhit mund të shihet si:
-shenjuese e profesionalizmit,
-shenjuese e mendimit muzikor,
-shenjuese e identitetit kulturor shqiptar,
-shenjuese e humanizmit artistik.
Emri dhe kontributi i Profesor Ibrahim Madhit lidhet jo vetëm me të qenurit një solist brilant, por në të njëjtën kohë edhe një drejtues i përkryer i grupeve të muzikës së dhomës dhe orkestrsës së harqeve. Brohoritja për shkollën shqiptare të interpretimit violinistik, nuk mund të kuptohet pa emrin e Ibrahim Madhit si një ndër figurat qëndrore të kësaj shkolle.
