Shkruan Zef Ndreka
Diella do të jetë përgjegjëse për prokurimin publik. Njoftimi vjen direkt nga Kryeministri Edi Rama.
Shqipëria, bëhet kështu vendi i parë në botë që ka një ministër të krijuar me inteligjencën artificiale. Tranzicioni do të jetë gradual dhe i menaxhuar nga individë.
Emri i saj është Diella, dhe ajo do të jetë përgjegjëse në një nga sektorët me nivelet më të larta të korrupsionit në vend.
Diella, në fakt, punonte si asistente virtuale në platformën e-Albania, e krijuar për të mbështetur qytetarët në aksesin në shërbimet publike dhe e zhvilluar nga Agjencia Kombëtare për Shoqërinë e Informacionit duke përdorur teknologjitë e Microsoft si Azure OpenAI.
Qëllimi përfundimtar është që prokurimi publik të bëhet 100% i pakorruptueshëm duke thjeshtuar procedurat burokratike.
Në realitet, Diella nuk është një figurë e re për popullin shqiptar. Që nga janari i vitit 2024, Diella, e veshur me veshje tradicionale shqiptare, ka punuar si asistente virtuale në platformën shtetërore e-Albania, e cila u ofron mbështetje përdoruesve në menaxhimin e burokracisë dixhitale dhe ofron qasje në afërsisht 95% të shërbimeve publike.
Diella në veçanti, u zhvillua nga Agjencia Kombëtare e Shoqërisë së Informacionit duke përdorur teknologji të përparuara të Microsoft, duke përfshirë Azure OpenAI dhe modelet më të fundit të inteligjencës artificiale.
Prototipi i parë, Diella 1.0, u trajnua duke mbledhur mbi një milion pyetje dhe përgjigje të dhëna nga përdoruesit, të cilat u përdorën si të dhëna gjuhësore për të trajnuar Diellën dhe për të ndihmuar në përmirësimin e performancës së saj.
Gjatë vitit pasardhës, Agjencia prezantoi versionin 2.0, me funksionalitet të zgjeruar dhe reagim më të madh, duke shënuar një fazë të re në zhvillimin e projektit.
Jo rastësisht, marsin e kaluar, Kryeministri i Shqipërisë kishte njoftuar tashmë se po punonte me Microsoft për të krijuar një model gjithëpërfshirës të inteligjencës artificiale që duhet të jetë gati deri në fund të vitit 2026, duke parashikuar që e-Albania do të përparonte në nivelin tjetër për sa i përket funksioneve që kryen.
Cilat do të jenë detyrat e Ministres së Inteligjencës Artificiale Diella?
Kryeministri Edi Rama specifikoi se procesi i tranzicionit nga pozicionet ministrore te Diella do të jetë gradual. Përgjegjësia për përcaktimin e fituesve të tenderëve të prokurimit publik do ti besohet progresivisht inteligjencës artificiale dhe fillimisht do të varet ende nga vendimet e individëve, duke siguruar kështu që të gjitha shpenzimet publike në procesin e prokurimit janë 100% transparente. Qëllimi përfundimtar, shkurt, është të kufizohet potenciali për korrupsion.
Sipas Indeksit të Perceptimit të Korrupsionit, Shqipëria perceptohet si një nga vendet më të korruptuara evropiane në vitin 2024, me një rezultat prej 42 nga 100 dhe një renditje globale prej 80 nga një total prej 180 vendesh të marra në konsideratë. Diella do të jetë gjithashtu përgjegjëse për vlerësimin e ofertave dhe do të ketë të drejtën të rekrutojë talente nga e gjithë bota, për të zvogëluar frikën nga paragjykimet dhe ngurtësia në administrat.
Konkretisht, Ministrja e Inteligjencës Artificiale do të shqyrtojë çdo tender përmes të cilit qeveria u jep kontrata kompanive private, duke vlerësuar meritat e secilës pa rrezikuar korrupsion, kërcënime ose konflikte interesi.
Megjithatë, disa qytetarë kanë ngritur shqetësime në lidhje me këtë vendim të qeverisë.
Ministri i Inteligjencës Artificiale mund të jetë shënjestër e hakerave dhe procesi i trajnimit të modelit mund të modifikohet për të manipuluar prokurimin publik, ose Inteligjenca Artificiale thjesht mund të bëjë gabime.
