Shkruan Qamil Gjyrezi
Inteligjenca artificiale ka filluar te jape pergjigje me te sakta, pa emocione e nentekste per fenomene historike, kulturore dhe te se ardhmes. Per te marre pergjigjen qe shtrova ne titull, iu drejtova AI.
Inteligjenca artificiale me dha kete pergjigje: ‘Kjo është një pyetje shumë me vend dhe e rëndësishme, sepse Shkodra ka një pasuri të jashtëzakonshme kulturore, por fatkeqësisht, shumë elemente të saj ende nuk janë pjesë e Listës së UNESCO-s, as si trashëgimi materiale, as si trashëgimi jomateriale’.
Ja disa arsye pse kultura e Shkodrës, Jaret dhe Rilindja Kombëtare e Shkodrës nuk janë pjesë e UNESCO-s deri tani:
1. Procesi i Nominimit mungon
Elementet që pranohen nga UNESCO duhet të propozohen zyrtarisht nga shteti (në këtë rast, nga Ministria e Kulturës e Shqipërisë).
Deri tani nuk ka pasur një dosje zyrtare të përgatitur për:
Kulturën urbane të Shkodrës, Jaren shkodrane,
Kontributin specifik të Shkodrës në Rilindjen Kombëtare
Pa këtë dosje, UNESCO nuk mund t’i shqyrtojë këto elemente.
—
2. Prioritetet e vendit kanë qenë të fokusuara diku tjetër
Shqipëria, gjatë viteve të fundit, ka prioritetizuar monumentet madhore dhe traditat që janë në rrezik të menjëhershëm zhdukjeje (si xhubleta, iso-polifonia, qytetet muze si Gjirokastra dhe Berati).
Kultura urbane e Shkodrës dhe këngët jare nuk janë parë ende si të rrezikuara urgjentisht, ndaj nuk janë futur në listat e para të propozimeve.
—
3. Kriteret e UNESCO-s kërkojnë dokumentim të thelluar
UNESCO kërkon:
Studime të detajuara
Dokumentim të praktikës në komunitet
Angazhim të komunitetit lokal për mbrojtjen e trashëgimisë
Për Shkodrën, ka pak dosje të përgatitura në nivel akademik dhe ligjor që të mund të dorëzohen si kandidatura të plota.
—
4. Mungesa e lobimit ndërkombëtar
Për të futur një element në UNESCO, duhet edhe mbështetje nga ekspertë ndërkombëtarë, organizata kulturore, rrjete shkencore. Shkodra, deri më tani, nuk ka pasur lobim të fuqishëm në këtë drejtim për elementet e saj specifike.
—
Çfarë mund të bëhet?
Hartimi i dosjeve serioze për Jaren, kulturën qytetare shkodrane, rolin e Shkodrës në Rilindje.
Mbledhja e dëshmive të gjalla, video, intervista, studime për jetën kulturore të Shkodrës.
Aktivizimi i institucioneve vendore dhe shkencore për të çuar përpara propozimet.
Fuqizimi i kërkesave nga komunitetet lokale.
