Shkruan Ermira Qerimi
Në një kontekst ende të brishtë post-totalitar, gjyqësori nuk mund të luftojë thjesht kundër krimeve financiare ose abuzimit të dukshëm të pushtetit.
Ajo gjithashtu duhet të mbrojë të drejtat e padukshme: ato të mendjes, ndërgjegjes, lirisë së brendshme. ”
Hija e heshtur e sekteve në Shqipëri: front i ri për mbrojtësit e të drejtave dhe drejtësisë
Par Ermira Qerimi Kondo, gazetare indépendante d’investigation, militante de droit de l’homme.
Në Shqipëri, ndërkohë që lufta kundër korrupsionit mbetet në qendër të prioriteteve të shoqërisë civile, një tjetër murtajë, më e rëndë po depërton në ndërsticat e parakariozitetit – zhveshjeve sektare.
Të fshehura ose të minimizuara prej kohësh, ato tani përfaqësojnë një rrezik në rritje për shëndetin mendor, kohezionin social dhe të drejtat themelore.
Pas bashkëpunimeve të ngushta dhe shkëmbimit intensiv të përvojës me avokatin Ndue Pjetra, tashmë projekti është bërë një luftë më shumë për Shoqatën e Avokatëve kundër Korrupsionit që po e drejton.
Krahas avokatit Ndue Pjetra, themelues i Shoqatës së Avokatëve kundër Korrupsionit, po hapet një betejë e re, ajo e mbrojtjes së lirive individuale përballë grindjeve psikologjike shkatërruese.
Një kauzë pioniere në Ballkanin Perëndimor, ku subjekti i shëndetit mendor mbetet tabu.
1. Një përhapje sektare po aq diskrete sa është shqetësuese
Për dekada, kemi parë një zgjerim të heshtur por real të grupeve pseudo-fetare, mistike, terapeutike ose “shpirtërore” që shfrytëzojnë identitetin dhe boshllëqet sociale në rajon. Këto lëvizje po zbatohen aty ku mungon shteti, popullsia është e prekshme dhe në kërkim të kuptimit.
Ata përhapen mes të tjerash në:
– zonat rurale të margjinalizuara,
– rrjetet sociale,
– diaspora, në kërkim të përkatësisë ose piketimeve kulturore.
Objektivi i tyre është i qartë:
të rinj të brishtë,
i sëmurë kronik në pritje të mrekullive,
zonja beqare,
njerëzit në gjendje të rëndë psikologjike.
Gjithsesi sot në Shqipëri nuk ka një kuadër të qartë legjislativ për të njohur, parandaluar apo sanksionuar mekanizmat e fuqisë mendore që karakterizojnë fenomenet sektare.
2. Trashëgimia e një vakumi shpirtëror post-diktatorial
Shqipëria, i vetmi vend që ka institucionalizuar ateizmin nën Enver Hoxhën, ka ndaluar çdo shprehje fetare për afro pesëdhjetë vjet.
Represioni jo vetëm që ka shtypur besimin por ka thyer edhe transmetimin ndër breza të kulturës shpirtërore.
Ky represion i dhunshëm i çdo besimi ka lënë një traumë kolektive dhe një vakum shpirtëror, sot i mbushur me ideologji alternative shpesh manipulative.
Kështu, të privuar nga transmetimi ndër breza i besimit, shumë qytetarëve u mungojnë mjetet kritike për të bërë dallimin midis shpirtërores së sinqertë dhe kapjes mendore.
Liria për të besuar, sigurisht e rikthyer, mbetet e brishtë dhe e mbrojtur keq.
Edhe sot, shumë qytetarëve, përfshirë më të rinjtë, u mungojnë mjetet intelektuale apo referencat kulturore për të bërë dallimin midis besimit të sinqertë, shpirtërores autentike dhe manipulimit mendor.
Në këtë boshllëk, instalohen struktura sektare, duke përdorur diskurs mashtrues shpirtëror për të ushtruar kontroll psikologjik, financiar, apo edhe fizik mbi njerëzit në një situatë rrezikshmërie.
Ky boshllëk identiteti po bëhet një terren pjellor për lëvizjet sektare që kërkojnë të vendosin kontroll mendor dhe financiar mbi ndjekësit e tyre.
3. Pse angazhohet një shoqatë baresh në këtë fushë?
“Korrupsioni shkatërron institucionet. “Kultet po shkatërrojnë mendjet. ”
Ky konstatim ka bërë që ai të zgjerojë misionin e shoqatës së tij anti-korrupsion në luftën kundër drifteve sektare.
Sepse zhytjet sektare ndajnë rrënjët e përbashkëta me korrupsionin:
shfrytëzimi i dobësive njerëzore,
manipulimi i besimit,
pandëshkueshmëria e lejuar nga mungesa e legjislacionit të përshtatur,
dhe një përdorim pervers i pushtetit, qoftë politik, financiar apo psikologjik.
Me përvojën dhe angazhimin e tij — themeloi shkollën e parë detektive në Ballkanin Perëndimor — Z. Pjetra tani dëgjon:
përfshijnë analizën e kapacitetit mendor në të menduarit ligjor,
për të mbrojtur viktimat që shumë shpesh heshtin,
avokon për njohjen ligjore të arritjes së integritetit psikik.
4. Drejt nje strategjie kombetare: per nje MIVILUD SHQIPTAR
Franca ka ngritur MIVILUDET (Misioni ndërministror për vigjilencën dhe luftën kundër drifting sektar), model nga i cili Shqipëria mund të nxirrte frymëzim.
Sepse rreziku nuk është hipotetik: fuqia mendore është shkelje e dinjitetit njerëzor, pengesë e autonomisë, krim ende i injoruar.
Prandaj, apelojmë në:
– krijimi i një strukture kombëtare të pavarur, përgjegjëse për monitorimin e drejtimeve sektoriale dhe koordinimin e përgjigjeve,
– reforma legjislative për të njohur në mënyrë eksplicite kapjen psikologjike në Kodin Penal,
– trajnime të specializuara të magjistratëve, juristëve, policëve, psikologëve, mësuesve,
– fushata edukative për mendimin kritik, pikërisht nga shkolla,
– një mbështetje multidisiplinare e viktimave, si psikologjike, sociale dhe ligjore.
5. Një aleancë rajonale, një përgjegjësi europiane
Përfshirja e GEMPPI (Grupit të Studimit të Lëvizjes së Mendimit në pikëpamje të Mbrojtjes së Individit) dhe presidentit të saj Didier Pachoud – vetë ish ndjekës i një lëvizjeje sektare – ka krijuar një lidhje të fortë midis shoqatës shqiptare të Me Pjetrës dhe FECRIS, federatës europiane të qendrat e kërkimit të mendimit mbi sektarizmin.
Kjo përkatësi i ofron Shqipërisë një kuadër të ekspertizës europiane, por edhe një legjitimitet për të alarmuar, propozuar, bashkëpunuar.
Ai lejon ndërtimin e një dinamike rajonale në Ballkan rreth vigjilencës, parandalimit dhe mbrojtjes.
Përfundimi: një emergjencë njerëzore, një detyrë demokratike
Në një kontekst ende të brishtë post-totalitar, gjyqësori nuk mund të luftojë thjesht kundër krimeve financiare ose abuzimit të dukshëm të pushtetit.
Ajo gjithashtu duhet të mbrojë të drejtat e padukshme: ato të mendjes, ndërgjegjes, lirisë së brendshme.
Lufta kundër sekteve është një çështje kryesore demokratike, në kryqëzimin e shëndetit mendor, të drejtave të njeriut, lirisë së besimit dhe integritetit personal.
Është duke bashkuar forcat – avokatët, gazetarët, studiuesit, sinjalizuesit – që ne do të jemi në gjendje të rindërtojmë një hapësirë të shëndetshme publike, ku të menduarit, të besuarit, të zgjedhurit dhe të thuash jo mbrohen përfundimisht.
Sepse e vërteta mbrohet në dukje të qartë.
Por kapja, ajo, gjithmonë ecën përpara me maskë.
