Shkruan Qamil Gjyrezi
Në Teatri ‘Migjeni’, Shkoder, u mbajt audicioni për veprën e famshme “Opera për tre grosh” të Bertolt Brecht, nën drejtimin e regjizorit të njohur japonez, Kuniaki Ida. Aktorë nga Shkodra, Tirana dhe Kosova, përfshirë edhe shumë talente nga festivali për të rinj, morën pjesë në këtë audicion intensiv, i cili u zhvillua në formën e një Workshopi, duke testuar aktorët në aspekte fizike, vokale dhe improvizuese, për t’u vlerësuar sipas kërkesave të regjizorit.
Në këtë vepër shumë të njohur të Brecht, një rëndësi të veçantë krahas tekstit të dramës ka edhe muzika e shkruar për këtë dramë e kompozitorit amerikan me origjinë gjermane Kurt Julian Weill. Bashkëpunimi i Brecht me kompozitorin Weill, ka ndikuar shumë në transmetimin e mesazhit të kësaj drame për spektatorin në të gjithë botën. Kurt Julian Weill (1900 – 1950) ishte një kompozitor amerikan me origjinë gjermane aktiv nga vitet 1920 në vendin e tij të lindjes dhe në vitet e tij të mëvonshme në Shtetet e Bashkuara.
Ai ishte një kompozitor kryesor për skenën, i cili ishte më i njohur për bashkëpunimet e tij të frytshme me Bertolt Brecht. Me Brehtin, ai zhvilloi prodhime të tilla si vepra e tij më e njohur, ‘Opera per tre groshë’, e cila përfshinte baladën “Mack the Knife”. Weill mbajti idealin e shkrimit të muzikës që i shërbente një ‘qëllimi të dobishëm shoqëror’, Gebrauchsmusik . Ai shkroi gjithashtu disa vepra për sallat e koncerteve dhe një numër veprash me tema hebraike. Ai u bë shtetas i Shteteve të Bashkuara në 1943. -Sukseset e Weill në vitet 1920 dhe fillim të viteve 1930. Në 1922 ai u bashkua me Novembergruppe, një grup artistësh të majtë të Berlinit që përfshinte Hanns Eisler dhe Stefan Wolpe.
Në shkurt 1924, dirigjenti Fritz Busch e prezantoi atë me dramaturgun Georg Kaiser, me të cilin Weill do të kishte një partneritet të gjatë krijues që do të rezultonte në disa opera me një akt. Në shtëpinë e Kaiser në Grünheide, Weill u takua për herë të parë me këngëtaren dhe aktoren Lotte Lenya në verën e vitit 1924. Çifti u martua dy herë, në 1926 dhe përsëri në 1937 (pas divorcit të tyre në 1933).
Ajo u kujdes shumë për të mbështetur punën e Weill dhe pas vdekjes së tij mori përsipër të rrisë ndërgjegjësimin për muzikën e tij, duke formuar ‘Fondacionin Kurt Weill’. Nga nëntori 1924 deri në maj 1929, Weill shkroi qindra komente, kritika për udhëzuesin me ndikim dhe gjithëpërfshirës të programeve radiofonike ‘Der deutsche Rundfunk’; Hans Siebert von Heister kishte punuar tashmë me Weill në ‘Grupin e Nëntorit’ dhe i ofroi Weill-it punën menjëherë pasi u bë kryeredaktor. Edhe pse ai pati njëfarë suksesi me veprat e tij të para jo skenike (si Kuarteti i harqeve, Op. 8, dhe Koncerti për Violinë dhe Orkestrën Frymore, Op. 12), të cilat u ndikuan nga Gustav Mahler, Arnold Schoenberg dhe Igor Stravinsky , Weill prirej gjithnjë e më shumë drejt muzikës vokale dhe teatrit muzikor. Puna e tij teatrale muzikore dhe këngët e tij ishin jashtëzakonisht të njohura në Gjermani në fund të viteve 1920 dhe në fillim të viteve 1930. Muzika e Weill-it u admirua nga kompozitorë si Alban Berg, Alexander von Zemlinsky, Darius Milhaud dhe Stravinsky, por u kritikua gjithashtu nga të tjerët, Schoenberg, i cili më vonë rishikoi mendimin e tij dhe Anton Webern.
Vepra e tij më e njohur është “Opera per tre groshë” (1928), një ripërpunim i “Operës së Beggarit” të John Gay, shkruar në bashkëpunim me Bertolt Brecht. Engel drejtoi prodhimin origjinal të Operas per tre groshë në 1928. Ai përmban këngën më të famshme të Weill, “Mack the Knife” (“Die Moritat von Mackie Messer”). Tekstualisht ‘Opera per tre groshë’, është satirë dhe koment social, por për Weill-in, që vinte nga një këndvështrim muzikor, ishte gjithashtu diçka tjetër: “Ajo na jep mundësinë për ta bërë operën temën e një mbrëmje në teatër”, pjesë e asaj që Weill e pa si një proces të përjetshëm për të “reformuar” operën për skenën moderne. Weill vazhdoi të punonte me Brechtin në muzikalin Happy End (1929), i njohur më së miri për këngët “Surabaya Johnny”, “Bilbao Song” dhe “Sailor’s Tango”; opera për fëmijë Der Jasager (1930); dhe opera Rise and Fall of the City of Mahagonny (1930), më e njohur për “Alabama Song”. ‘Opera per tre groshë’, dramë muzikore në tre akte e shkruar nga Bertolt Brecht në bashkëpunim me kompozitorin Kurt Weill, prodhuar në gjermanisht si ‘Die Dreigroschenoper’ në 1928. Shfaqja u përshtat nga Elisabeth Hauptmann nga Opera e lypësit e John Gay (1728). -Pse u ndalua Opera per tre groshe? Muzika e tij ishte ndaluar nga nazistët.
Veprat e tij të hershme teatrale, The Three Penny Opera dhe Rise and Fall of Mahagony u konsideruan muzikë antartate (e degjeneruar). Partiturat e tij ishin plot ritme dhe harmoni xhaz. Dhe Weill ishte një çifut, kështu që emërtimi ishte i përshtatshëm për qeverinë naziste. -Cili është mesazhi i ‘Operas per tre groshe’? E vendosur në Londrën Viktoriane, ‘The Threepenny Opera’ flet për gangsterin Macheath i cili shpërblehet padrejtësisht për krimet e tij. Shfaqja është një kritikë e kapitalizmit. Temat kryesore në “Opera per tre groshë” janë kapitalizmi, korrupsioni, dashuria dhe epshi. Simbolet kryesore në shfaqje janë hëna, qindarka dhe dorezat e bardha. Si përfundim vënia në skenë e dramës “Opera për tre grosh”, të Brecht me kompozitor Kurt Weill është një risi artistike, kulturore dhe shoqërore për Teatrin ‘Migjeni’ dhe Shkodrën. Bertold Brecht është një dramaturg dhe shkrimtarë i madh dhe mesazhet që transmeton vepra e tij janë aktuale edhe sot për Shkodrën dhe Shqipërinë. Kjo vepër është edhe në vazhdën e reformimit artistiko-kulturore të Teatrit ‘Migjeni’, në planin artistik dhe kulturorë.
Teatri ‘Migjeni’ i ka ‘hapur dyert’ dhe po mendon dhe projekton teatrin e së ardhmes duke ftuar aktorë nga Shkodra, Tirana dhe Kosova, përfshirë edhe shumë talente nga festivali për të rinj. Risi për Teatrin ‘Migjeni’ janë edhe audicionet publike, që u zhvillua në formën e një Workshopi, duke testuar aktorët në aspekte fizike, vokale dhe improvizuese, për t’u vlerësuar sipas kërkesave të regjizorit japonez Kuniaki Ida. Megjithëse regjizori vjen nga kultura aziatike, ai është një njohës i shkëlqyer artit europian dhe botërorë. Arritje të tilla artistike, realizohen vetëm atëherë kur drejtuesit e një institucioni janë profesionistë, mendje hapur dhe e duan artin, teatrin dhe të ardhmen e këtij ‘teatri mitik’, siç është ‘Teatri Migjeni’ dhe Shkodrës, që i detyrohemi të gjithë. Suksesi i kësaj drame moderne, është i padiskutueshëm, mbasi është mbështetur në idenë e Shkodrës të së ardhmes, ose Shkodrës moderne të kulturës. Shkoder me 6.6.2024
